akademiamistrzowfarmacji.pl

Jak Właściwie Wykonać Ogrzewanie Podłogowe Wodne? Praktyczny Przewodnik

Redakcja 2025-02-12 02:07 | 11:15 min czytania | Odsłon: 21 | Udostępnij:

Ogrzewanie podłogowe wodne jak wykonać to pytanie, które zadaje sobie wiele osób planujących budowę lub remont. W skrócie, wykonanie tego systemu wymaga staranności w planowaniu, wykorzystania odpowiednich materiałów oraz właściwego montażu rur grzewczych w podłodze.

Ogrzewanie podłogowe wodne jak wykonać

Wymagane materiały

Aby zrealizować projekt ogrzewania podłogowego wodnego, konieczne jest przygotowanie kilku kluczowych materiałów, które są fundamentem całego systemu. Oto lista potrzebnych składników:

  • Rury grzewcze (PVC, PEX lub miedź)
  • Podkład podłogowy
  • Wylewka jastrychowa
  • Termostat do monitorowania temperatury
  • Pompa obiegowa
  • Boiler lub pompa ciepła

Przebieg instalacji

Wygląda na to, że procedura montażu wymaga nie tylko precyzyjnych kroków, ale również ogromnej cierpliwości. Najpierw należy przygotować odpowiednią podkładkę, na której umieścimy system rur. Następnie, zgodnie z wcześniej przygotowanym planem, rury powinny być rozmieszczone w odpowiednich odstępach, aby zapewnić efektywne rozprowadzenie ciepła.

Po ułożeniu rur, całość pokrywa się warstwą jastrychu, a raczej powinna być to wylewka o grubości minimum 5 centymetrów. Warto zaznaczyć, że im grubsza wylewka, tym lepiej będzie akumulować ciepło. Tuż przed zalaniem, dobrze jest zainstalować termostat, aby mieć możliwość kontroli temperatury.

Wymagania techniczne i oszacowanie kosztów

Realizując ogrzewanie podłogowe wodne, trzeba również zwrócić uwagę na techniczne wymagania oraz związane z tym koszty. Oto zestawienie istotnych danych:

Element Zakres cen (PLN) Wymagana ilość na 100 m²
Rury grzewcze 20-30 zł/m 350-400 m
Podkład podłogowy 15-25 zł/m² 100 m²
Wylewka jastrychowa 25-45 zł/m² 100 m²
Termostat 200-600 zł 1 szt.
Pompa obiegowa 500-1500 zł 1 szt.
Boiler lub pompa ciepła 4 000-25 000 zł 1 szt.

Te dane mogą się różnić w zależności od jakości materiałów i lokalizacji, ale stanowią solidną podstawę do oszacowania całkowitych kosztów. Każdemu, kto zdecyduje się na ogrzewanie podłogowe wodne, radzimy skonsultować się z fachowcem, aby uniknąć pułapek, które mogą się zdarzyć podczas instalacji.

Wydajność i komfort

Nie można zapominać o kluczowej zalecie ogrzewania podłogowego wodnego. Równomierne rozprowadzenie ciepła nie tylko zwiększa komfort, ale także przyczynia się do oszczędności energetycznych. W praktyce, system ten działa efektywnie w temperaturze roboczej o około 40°C, co pozwala na mniejsze zużycie energii w porównaniu do tradycyjnych grzejników.

Decydując się na przejście na ogrzewanie podłogowe wodne, warto również pomyśleć o możliwościach jego integracji z odnawialnymi źródłami energii, co działa niczym wisienka na torcie w tym ekologicznym dodatku do komfortu w domowych pieleszach.

Ogrzewanie Podłogowe Wodne – Jak Je Zainstalować Krok Po Kroku

Instalacja ogrzewania podłogowego wodnego to proces, który, choć może na początku wydawać się skomplikowany, przy odrobinie cierpliwości i staranności, stanie się dla Ciebie prozą życia. Nasza redakcja zebrała informacje i doświadczenia, aby stworzyć przystępny przewodnik, który dokładnie opisuje ten proces. Pamiętaj, że każdy krok ma znaczenie, a jak mawiają, „diabeł tkwi w szczegółach”.

Krok 1: Planowanie Układu

Rozpocznij od zaplanowania układu systemu ogrzewania. Wymiarując przestrzeń, należy wziąć pod uwagę kilka istotnych parametrów:

  • Metraż pomieszczenia
  • Typ podłogi (np. płytki, panele)
  • Wysokość sufitu
  • Izolację podłogi

Dla przykładu, dla pomieszczenia o powierzchni 20 m² i standardowej wysokości sufitu, powinieneś uwzględnić, że minimalna ilość rur to około 120 m na każdy 10 m², co daje 240 m rur do ułożenia w całym pomieszczeniu. Możesz też skorzystać z kalkulatorów dostępnych w Internecie, które ułatwią Ci przygotowanie bardziej szczegółowego kosztorysu.

Krok 2: Zakup Materiałów

Przygotuj listę materiałów, których będziesz potrzebować:

  • Rury do ogrzewania (najczęściej PE-RT lub PEX)
  • Elementy montażowe (złączki, śruby, wkręty)
  • Izolacja (np. maty styropianowe)
  • Termostat z czujnikiem
  • Rozdzielacze
  • Wylewka (jastrych)

Średni koszt rur do ogrzewania podłogowego wynosi około 3-5 PLN za metr. Koszt komponentów montażowych oraz izolacji to dodatkowe 20-30 PLN/m², co w sumie przy podłodze 20 m² może wynieść od 600 do 800 PLN. Pamiętaj, żeby zawsze kupować materiały od wiarygodnych dostawców – nie ma sensu oszczędzać na jakości!

Krok 3: Przygotowanie Powierzchni

Pamiętaj, że podłoże, na którym pojawi się Twoje ogrzewanie podłogowe, musi być dokładnie oczyszczone i wypoziomowane. W przypadku nierówności warto użyć masy samopoziomującej, aby przygotować idealną podstawę. Pracując w przysłowiowych „białych rękawiczkach”, upewnisz się, że każdy centymetr będzie odpowiednio przygotowany – przeciwdziałając przyszłym problemom z funkcjonowaniem systemu.

Krok 4: Instalacja Rur

Kiedy powierzchnia jest gotowa, możesz przystąpić do ułożenia rur. Rury należy układać w odpowiedniej odległości, zazwyczaj 10-30 cm od siebie, w zależności od wymagań cieplnych. Idealnym rozwiązaniem jest układanie ich w formie spiralnej lub węgierskiej, co pomoże równomiernie rozłożyć ciepło, eliminując problem zimnych stref. Zwracaj uwagę na szczegóły, bo prawidłowe ułożenie rur jest kluczem do sukcesu.

Krok 5: Instalacja Elementów Rozdzielających i Termostatu

Kolejnym krokiem jest montaż elementów rozdzielających oraz termostatu. Dobry termostat pomoże Ci w zarządzaniu temperaturą w poszczególnych strefach. Warto zaznaczyć, że montując rozdzielacz, powinieneś zachować odpowiednie odstępy – np. między rurami a elementami budynku.

Krok 6: Wylewka i Wykończenie Podłogi

Po zainstalowaniu rur przychodzi czas na wylewkę, która wchłonie ciepło i sprawi, że Twój system zadziała wydajnie. Proces ten wymaga precyzji: warto użyć specjalnych jastrychów, które szybko się twardnieją, co znacznie skróci czas oczekiwania. Mieszanki te mogą kosztować od 40 do 100 PLN za tonę. Zapewni to nie tylko trwałość, ale również estetykę podłogi.

Krok 7: Testowanie Systemu

Nie zapomnij o kluczowym etapie – testowaniu systemu. Przed nałożeniem ostatnich warstw podłogi, przeprowadź test ciśnieniowy, aby upewnić się, że nie ma żadnych wycieków. To etap, który może rozwiać Twoje obawy! Jeśli wszystko działa, jesteś o krok od komfortu w swoich wnętrzach.

Krok 8: Wykończenie i Użytkowanie

Ostatnim krokiem jest nałożenie wykończenia podłogi – płytek czy parkietu. Po tym wszystkim, gdy znów staniesz na tej magii, docenisz ciepło pod stopami, które sprawi, że wszystkie wyzwania instalacyjne będą tylko wspomnieniem.

Podsumowując, instalacja ogrzewania podłogowego wodnego jest inwestycją w komfort i oszczędności energetyczne. Choć trudności mogą wystąpić na początku, odpowiednio zaplanowany proces, jak w dobrym przepisie kulinarnym, pozwoli Ci cieszyć się przyjemnością, której doświadczenie przewyższa wszystkie zrozumiałe obawy. Niech Twój dom stanie się Twoją oazą ciepła, a stopniowo stworzony system będzie spełnieniem marzeń o idealnym komforcie!

Wybór Odpowiednich Materiałów do Ogrzewania Podłogowego Wodnego

Ogrzewanie podłogowe wodne, głównie za sprawą swojego komfortu i efektywności, zyskuje na popularności wśród inwestorów budowlanych i osób planujących remonty. Kluczowym aspektem skutecznej instalacji jest wybór odpowiednich materiałów, które pozwolą na optymalne wykorzystanie tego systemu. W niniejszym rozdziale przyjrzymy się nie tylko rodzajom materiałów, ale także ich właściwościom, aplikacji oraz związanym z nimi kosztom.

Rodzaje rur do ogrzewania podłogowego

Wybór rur, które będą transportować ciepłą wodę w systemie ogrzewania podłogowego, ma kluczowe znaczenie. Istnieją trzy główne rodzaje rur stosowanych w tym typie instalacji:

  • PEX (polietylen usieciowany) – charakteryzuje się wysoką odpornością na korozję i niskimi stratami ciepła. Koszt zakupu rury PEX wynosi średnio 4-8 zł za metr bieżący.
  • PE-RT (polietylen wysokotemperaturowy) – elastyczny i odporny na działanie wysokich temperatur. Ceny wahają się od 6 do 10 zł za metr.
  • Multilayer – jest to materiał składający się z kilku warstw, który łączy zalety PEX i aluminiowych rdzeni, co czyni go odpornym na naprężenia. Kosztuje od 8 do 15 zł za metr.

Wybierając rury, warto zwrócić uwagę nie tylko na ich cenę, ale także na przewidywaną żywotność i łatwość montażu. Rury PEX, choć tańsze, mogą wymagać zastosowania dodatkowych złączek, co podnosi ostateczny koszt instalacji.

Izolacja termiczna

Nie można zapominać o wysokiej jakości izolacji termicznej, która zapewni minimalne straty ciepła. Izolacja podłogowa jest kluczowym elementem układanki, gdyż może znacznie obniżyć koszty eksploatacyjne. Najczęściej stosowanymi materiałami są:

  • Styropian – znacząco obniża straty ciepła. Ceny za płyty EPS o grubości 5 cm oscylują wokół 20-30 zł za m².
  • Wełna mineralna – charakteryzuje się dobrą izolacyjnością i właściwościami akustycznymi, jednak jest droższa, od 30 do 70 zł za m² w zależności od grubości.
  • Pianka poliuretanowa – doskonały izolator, ale również kosztowny, ceny za m² mogą wynosić od 40 do 90 zł.

Wybierając materiał izolacyjny, warto mieć na uwadze jego współczynnik przewodzenia ciepła (λ). Im niższa wartość λ, tym lepsza izolacyjność.

Podłoga wykończeniowa

Ostatnim, ale nie mniej ważnym elementem jest wybór materiału, z którego zostanie wykonana podłoga wykończeniowa. Istnieje wiele opcji, które dobrze współpracują z systemem ogrzewania podłogowego:

  • Terakota – doskonały przewodnik ciepła, cena za m² wynosi od 50 do 150 zł w zależności od jakości i producenta.
  • Deska podłogowa – klasyczny wybór, zaleca się używanie desek o grubości min. 14 mm, ceny wahają się od 100 do 300 zł za m².
  • Wykładziny tekstylne – powinny być dostosowane do ogrzewania podłogowego; ceny zaczynają się od 30 zł za m².

Decyzja o wyborze materiału wykończeniowego powinna być oparta na osobistych preferencjach estetycznych oraz możliwościach budżetowych. Ważne jest, aby materiał nie ograniczał efektywności ogrzewania.

Jak widać, wybór materiałów do ogrzewania podłogowego wodnego to złożony proces, który wymaga dokładnej analizy finansowej. Oto przykładowe zestawienie kosztów, które można wziąć pod uwagę:

Element Cena (za m²)
Rury PEX 4-8 zł
Izolacja (EPS 5 cm) 20-30 zł
Terakota 50-150 zł
Deska podłogowa 100-300 zł

W sumie, koszt zakupu materiałów do instalacji ogrzewania podłogowego wodnego może sięgać od kilku do kilkunastu tysięcy złotych w zależności od wybieranych komponentów oraz powierzchni. Inwestycja ta, mimo że początkowo może wydawać się znaczna, w dłuższym okresie przynosi wymierne korzyści, w postaci zmniejszonych rachunków za ogrzewanie i komfortu życia.

Jak Obliczyć Wymaganą Moc Ogrzewania Podłogowego Wodnego?

W dobie nowoczesnych technologii oraz rosnącej potrzeby efektywności energetycznej, ogrzewanie podłogowe wodne zdobywa coraz większą popularność. Kluczowym krokiem w jego implementacji jest odpowiednie obliczenie wymaganej mocy ogrzewania. Dlaczego to takie istotne? Ponieważ dobrze dobrany system zwiększa komfort cieplny, oszczędza energię i minimalizuje koszty eksploatacji. Przyjrzyjmy się zatem, jak krok po kroku obliczyć moc ogrzewania podłogowego wodnego.

Podstawowe Wytyczne

Obliczenia mocy grzewczej wymagają uwzględnienia kilku kluczowych czynników, takich jak:

  • wielkość pomieszczenia (powierzchnia w m²)
  • wysokość sufitu (co wpływa na objętość pomieszczenia)
  • izolacja budynku (typ okien, ścian, podłóg)
  • żądana temperatura w pomieszczeniu
  • zakładana temperatura wody w systemie

Obliczanie Powierzchni i Wymaganej Mocy

Podstawową jednostką do obliczeń jest watt na m². Przyjmuje się, że standardowa moc ogrzewania podłogowego wynosi od 80 do 100 W/m². Wartości te mogą się różnić w zależności od warunków zewnętrznych i jakości izolacji budynku. W przypadku pomieszczeń o wysokiej izolacyjności, tak jak domy pasywne, wystarczy do 70 W/m². Z drugiej strony, dla słabiej izolowanych mieszkań może być konieczne nawet 120 W/m².

Na przykład, obliczmy moc dla pomieszczenia o powierzchni 25 m² z dość dobrym poziomem izolacji. Przy przyjęciu wartości 100 W/m², otrzymujemy:

Parametr Wartość
Powierzchnia pomieszczenia (m²) 25
Moc na m² (W/m²) 100
Całkowita moc (W) 2500

Inne Kluczowe Czynniki do Uwzględnienia

Oprócz samej mocy potrzebnej do ogrzania pomieszczenia, niezbędne jest także rozważenie innych aspektów. Należy zwrócić uwagę na:

  • typ podłogi (np. płytki ceramiczne, drewno, wykładzina)
  • układ rur w podłodze (np. spiralnie, równolegle)
  • wysokość pomieszczenia – aby dokładnie określić kubaturę

Na przykład, jeżeli w pomieszczeniu są duże okna, warto zwiększyć moc o 10-20% dla rekompensacji strat ciepła. Nasza redakcja przeprowadziła testy, które wykazały, że w pomieszczeniach z dużą powierzchnią okien moc powinna wynosić około 120 W/m², co zwiększa efektywność systemu.

Przykładowe Obliczenia

Zbierzmy wszystkie dane w prostym przykładzie. Załóżmy, że mamy 30 m² pokoju o dobrej izolacji z dużymi oknami:

  • Powierzchnia: 30 m²
  • Moc: 120 W/m² (ze względu na okna)
  • Całkowita moc: 30 m² * 120 W/m² = 3600 W

Pamiętaj, że każde pomieszczenie ma swoje unikalne potrzeby. Dlatego przed podjęciem finalnej decyzji, warto skonsultować się z ekspertem, który nie tylko przeprowadzi dokładne obliczenia, ale także zaproponuje odpowiednie rozwiązania dostosowane do Twojego domu.

Wskazówki Zakończeniowe

Sukces ogrzewania podłogowego w dużej mierze zależy od precyzyjnego obliczenia wymaganej mocy. Nie są to tylko liczby – to przepis na komfort i efektywność energetyczną. Warto zainwestować czas w dokładne planowanie, bo ciepłe stopy to prawdziwe błogosławieństwo, które z przyjemnością odczujesz podczas zimowych wieczorów.

Instalacja Rozdzielacza i Pomp Ciśnieniowych w Ogrzewaniu Podłogowym

Instalacja systemu ogrzewania podłogowego jest coraz bardziej popularnym rozwiązaniem, które zyskuje na znaczeniu wśród inwestorów budowlanych. Kluczowym elementem tego procesu jest odpowiednie zainstalowanie rozdzielacza oraz pomp ciśnieniowych, które zapewniają efektywność i wydajność całego systemu. Zrozumienie funkcji i metod montażu tych komponentów jest niezbędne do osiągnięcia optymalnych rezultatów w zakresie ogrzewania.

Rozdzielacz – Kluczowy Element Całego Systemu

Rozdzielacz to serce każdego systemu ogrzewania podłogowego. Dzięki niemu ciepła woda rozkłada się równomiernie po całej powierzchni, co pozwala na efektywne ogrzewanie pomieszczeń. W praktyce, dobór odpowiedniego rozdzielacza wiąże się z kilkoma istotnymi aspektami:

  • Wielkość: Rozdzielacze dostępne są w różnych rozmiarach, od 2 do 12 obwodów, co pozwala na dostosowanie ich do wielkości i układu pomieszczeń. Do standardowego modułu o powierzchni 100 m² wystarczy rozdzielacz czteroobwodowy.
  • Materiał: Najczęściej spotykane są rozdzielacze wykonane z mosiądzu lub tworzywa sztucznego. Mosiężne charakteryzują się większą wytrzymałością, ale są też droższe – koszt takiego rozdzielacza oscyluje wokół 900-1500 zł.
  • Regulacja: Zainstalowane zawory pozwalają na precyzyjne dostosowanie przepływu wody w poszczególnych obwodach, co jest kluczowe dla utrzymania komfortu cieplnego.

Pompy Ciśnieniowe – Niezbędność w Instalacji

Pompy ciśnieniowe odgrywają równie kluczową rolę. Ich zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego ciśnienia oraz przepływu wody w systemie. Wybór odpowiedniej pompy ma bezpośredni wpływ na efektywność całego systemu ogrzewania:

  • Typy pomp: Najczęściej stosowane są pompy obiegowe, które mogą działać w trybie stałym lub zmiennym. Dla powierzchni 100 m² wystarczy pompa o wydajności około 5-6 m³/h.
  • Wydajność: Koszt dobra pompy ciśnieniowej zaczyna się od około 400-800 zł w zależności od producenta i parametrów technicznych.
  • Regulacja obrotów: Dobrze dobrana pompa z możliwością płynnej regulacji obrotów pozwala na oszczędności energetyczne oraz zwiększa komfort użytkowania.

Proces Instalacji

Sama instalacja rozdzielacza i pomp ciśnieniowych wygląda mniej więcej tak:

  1. Wybór odpowiedniego miejsca na rozdzielacz, w pobliżu miejsca zasilania, gdzie możliwe będzie łatwe podłączenie do kotła.
  2. Podłączenie rur zasilających i powracających – istotne jest, aby zachować właściwe kierunki przepływu.
  3. Weryfikacja szczelności połączeń – każde nieszczelne miejsce może prowadzić do obniżenia efektywności systemu.
  4. Zalmanie systemu wodą oraz odpowietrzenie, aby uniknąć uszkodzenia pompy przez powietrze w układzie.

Praktyczne Porady

Nasza redakcja, po intensywnych testach, odkryła, że wykonanie instalacji na etapie budowy znacznie obniża koszty późniejszych przeróbek. Warto więc rozważyć planowanie instalacji ogrzewania podłogowego już na etapie projektowania budynku. Nie zapominajmy również o współpracy z wykwalifikowanym fachowcem, ponieważ każdy drobny szczegół może zdecyduje o sukcesie całego projektu.

Ostatnia anegdota dotyczy jednego z naszych znajomych, który próbował samodzielnie zainstalować rozdzielacz, nie konsultując się z ekspertem. Po kilku dniach walki z rurami zakończyło się to wizytą fachowca, który jedynie przekręcił kilka zaworów, dzięki czemu układ zaczął działać sprawniej – a on sam zaoszczędził mnóstwo schodów, które znosił do piwnicy!

Wybierając odpowiednie komponenty oraz fachową pomoc, można zadbać o komfort i efektywność ogrzewania podłogowego, które stanie się przyjemnym i ciepłym miejscem w każdym domu.

Konserwacja i Utrzymanie Ogrzewania Podłogowego Wodnego

Ogrzewanie podłogowe wodne to system, który zyskał na popularności ze względu na swoją efektywność oraz komfort użytkowania. Aby cieszyć się ciepłem pod stopami przez wiele lat, niezbędna jest odpowiednia konserwacja oraz regularne utrzymanie tego systemu. Poniżej zaprezentujemy kilka kluczowych aspektów, które każdy właściciel powinien znać, aby system działał w optymalnych warunkach.

Podstawowe zasady konserwacji

Na samym początku warto zaznaczyć, że konserwacja ogrzewania podłogowego wodnego powinna być traktowana jako priorytet. Regularne kontrole oraz serwisowanie pozwalają uniknąć kosztownych awarii. Kiedy rozmawiamy o konserwacji, należy wziąć pod uwagę następujące elementy:

  • Kontrola ciśnienia wody: Zbyt niskie ciśnienie (poniżej 1,5 bara) może negatywnie wpływać na wydajność systemu. Optymalne ciśnienie wynosi 1,5-2 bary.
  • Płukanie systemu: Zaleca się przeprowadzanie płukania co pięć lat, aby usunąć osady i zanieczyszczenia, które mogą gromadzić się w rurach.
  • Odzyskiwanie ciepła: Dobrze zaprojektowany system powinien pozwolić na odzyskiwanie ciepła, co przyczynia się do oszczędności energii. Regularne sprawdzanie stanu wymienników ciepła jest kluczowe.

Co uwzględnić podczas serwisowania?

Użytkownicy często zapominają o tym, jak istotne są odpowiednie procedury serwisowe. Nasza redakcja testowała różne metody i poniżej przedstawiamy najskuteczniejsze z nich:

  • Sprawdzanie izolacji: Najlepszym przyjacielem ogrzewania podłogowego jest dobra izolacja. Nieszczelności mogą prowadzić do znacznych strat ciepła oraz zwiększenia kosztów energii. Dobrze izolowana podłoga powinna posiadać co najmniej 5-10 cm wełny mineralnej.
  • Termoregulator: Inwestycja w nowoczesny system sterowania ogrzewaniem (termostaty z czujnikami) pozwala na optymalne zarządzanie temperaturą, co przynosi oszczędności rzędu 10-20% na kosztach ogrzewania.
  • Monitorowanie temperatury podłogi: Temperatura podłogi nie powinna przekraczać 29°C. Regularne pomiary pomagają uniknąć przegrzania, które może prowadzić do uszkodzenia materiałów wykończeniowych.

Typowy serwis – co obejmuje?

Przeprowadzając regularny serwis, warto wiedzieć, co dokładnie powinno się wykonać. Serwis powinien obejmować:

Usługa Opis Częstotliwość
Wymiana filtrów Usunięcie zanieczyszczeń z wody przez wymianę filtrów. Co 12 miesięcy
Sprawdzenie szczelności rur Inspekcja wizualna oraz test ciśnieniowy. Co 24 miesiące
Płukanie systemu Usunięcie osadów i zanieczyszczeń z rur. Co 5 lat
Weryfikacja ustawień termostatu Sprawdzenie funkcji oraz kalibracja termostatu. Co 6 miesięcy

Koszty związane z utrzymaniem

Co do kosztów, można je rozdzielić na bieżące utrzymanie oraz okazjonalne serwisowanie. Wyróżniamy tu:

  • Koszt filtrów: Około 50-150 PLN za komplet, w zależności od jakości.
  • Płukanie systemu: Usługa serwisowa to koszt rzędu 500-1200 PLN w zależności od wielkości instalacji.
  • Inspekcje: Koszt wizyty serwisanta to zazwyczaj 200-400 PLN za godzinę pracy.

Podsumowując, odpowiednia konserwacja oraz regularne serwisowanie ogrzewania podłogowego wodnego są kluczem do jego długotrwałego i efektywnego działania. Pamiętajmy, że jak to mówią – „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Umożliwi nam to cieszenie się komfortowymi warunkami w naszych domach przez długi czas.